Camellia sinensis je latinski naziv za biljku od koje se dobija kineski čaj i njegovi varijeteti. Iz samog naziva - camellia sinensis otkriva se i njeno poreklo – ovo je biljka koja pripada rodu Kamelija, a reč sinensis na latinskom jeziku znači kineska. Biljka zapravo i vodi poreklo iz Kine – Kinezi su je otkrili i prvi počeli sa njenom upotrebom. Danas, veruje se, postoji oko 1500 hibrida, odnosno sorti ove biljke.

Camellia sinensis raste u Kini i na kineskim visoravnima, na Tibetu, na planini Kavkaz, na visoravnima Indije, Japana i gotovo celog istoka. Ova biljka je specifična po tome što najbolje uspeva na nadmorskim visinama između 900 i 1800 metara, odnosno na staništima koja su osunčana, ali ne previše, ali i gde pada velika količina kiše. Specifičnosti klime na ovim nadmorskim visinama omogućavaju biljci da raste sporije pa joj se lekovita svojstva talože u velikoj količini. Od 19. veka ova biljka je počela da se se uzgaja i na mnogim drugim tropskim i suptropskim predelima, te doživljava pravu ekspanziju.

Kineski čaj se dobija od listova biljke camellia sinensis koji se na različite načine i u različitim uslovima suše i fermentišu, u zavisnosti od tipa finalnog proizvoda koji se želi dobiti. U procesu sušenja gubi se oko 75% težine sveže ubranog čajnog lista odnosno vode. Preostalih 25% preuzima na sebe sve bitne mikro i makro elemente, aminokiseline i druga jedinjenja, koji se više od polovine rastvore u vodi, prilikom pripreme čaja.

Kineski čaj – karakteristike biljke

Ovo je zimzelena biljka iz roda kamelija, koja raste u vidu grma ili malog drveta, listovi su joj debeli, sjajni i kožasti. Kada grm napuni godinu dana on se podrezuje, i oblikuje se tako da dobije oblik levka, odnosno kako ga još nazivaju „stola za branje“. Grm, odnosno žbun mora biti star minimum 3 godine i visok mimimalno oko 20 cm pre nego što se listići počnu brati sa njega. Listovi sa jednog grma mogu da se beru oko 20 godina, a posle tog prerioda prestaju da se beru. Ova biljka, iako po dimenzijama mala, po količini lekovitih svojstava je velika. Ponekad, iako ne često, grmovi ove biljke mogu narasti do 2, 5 metara, pa čak i do 3 metra u visinu, u zavisnosti od staništa na kom rastu.

Biljka od koje se dobija kineski caj može da se bere više puta u toku godine, ali to zavisi od brzine izbijanja mladih i novih listića, a brzina izbijanja listića može mnogo da varira s obzirom na različite klimatske uslove područja u kojima se biljka gaji. Listovi se najčešće beru na 7 dana, frekvencija branja je najmanje 5, a najviše 15 dana. U izrazito tropskim uslovima bere se cele godine, a u monsunskim predelima berba ide u nekoliko talasa, dva, tri ili više.

Kada se uberu listići biljke camellia sinensis, idu na dalju obradu da bi se od njih dobili čajevi spremni za konzumaciju. U zavisnosti od faze u kojoj se beru i od daljeg procesa obrade listova mogu se dobiti sledeće vrste čaja: beli caj, zeleni caj ili crni čaj.

Branjem mladih, sitnih još nerazvijenih listića ove biljke dobija se sirovina od koje se pravi beli čaj. Kada se otkida samo pupoljak sa najviše dva listića ispod njega to se naziva fina berba. Sušenjem i daljom obradom listova dobijenih finom berbom dobija se beli caj. A ukoliko se otkida više od dva listića ispod pupoljka to se zove gruba berba. Grubom berbom se dobijaju listovi od kojih se prave ostale vrste čaja kao što su zeleni i crni čaj.

Listovi biljke camellia sinensis sadrže mikro i makro elemenate koji predstavljaju prirodan izvor za zadovoljavanje potreba čoveka za ovim elementima. Na primer, čaj sadrži magnezijum koji je neophodan za normalno funkcioinisanje nervnog sistema čoveka, srčanog mišića, utiče na rad kardiovaskularnog sistema, povećava aktivnost debelog creva i td. Pošto su beli, zeleni i crni čajevi bogati magnezijumom, možemo reći da su to pravi čajevi za smirenje, jer pomažu u borbi protiv nesanice, hroničnog umora, grča mišića, srčane aritmije i td. koji se javljaju kao posledica nedostatka magnezijuma. 

Takođe, listovi biljke camellia sinensis sadrže i nekoliko alkaloida među koji su najpoznatiji: teofilin, teobromin i kofein. Teofilin i teobromin primenjuju se u lečenju kardiovaskularnih bolesti i bolesti bubrega. Ovi alkaloidi ulaze u sastav lekova za ove bolesti. Tako da za zdravlje kardiovaskularnog sistema preporučuje zeleni, crni ili beli čaj. Za smirenje i za oslobađanje od stresa i svakodnevnih psiholoških tegoba ispijanje čajeva koji se dobijaju od camelie sinensis može biti veoma delotvorno, imajući u vidi prisustvo aminokiseline L-teanin koji ima dokazano umirujuće dejstvo bez smanjenja koncentracije.

Kineski čaj je jedan od najstarijih i najsavršenijih farmaceutskih proizvoda, koji u sebi sadrži oko 300 hemijskih jedinjenja čija kombinacija u čaju je unikatna i ne može se naći u drugim biljkama ili hemijskim preparatima (u tabletama), zbog čega se često koristi u tradicionalnoj, ali i savremenoj medicini.

Neki od najpoznatijh lekovitih dejstava ovog napitka su: pozitivan uticaj na srce i krvotok, delotvornost kao antistres napitak, ali i efikasan čaj za smirenje.